Głaz narzutowy „Olbrzym”, koło Bargędzina !

Około 800 m na południe od skrzyżowania dróg w Bargędzinie (89 m n.p.m.), 100 m na wsch. od lokalnej drogi w kierunku Roszczyc, po lewej stronie w lesie, na niewielkim wzgórzu (51 m n.p.m.) można odnaleźć pokaźnej wielkości polodowcowy głaz narzutowy zwany „Olbrzymem” o wym.: 3,5 m (dł.) x 2,5 m (wys.) x 3,0 m (szer.) x 13,0 m (obw.). By do niego dotrzeć, należy przede wszystkim, jadąc „z górki” w stronę Roszczyc, skręcić w pierwszą leśną drogę (oznaczona na przydrożnym drzewie nr „6”), jaka pojawi się z lewej strony. Tuż za skrętem pozostawiamy ewentualny samochód, trzeba bowiem pamiętać, że wjazd samochodem do lasu jest zabroniony.

reklama

Idąc drogą nr „6”, mijamy po lewej stronie ogrodzony teren szkółki leśnej, skąd można już dostrzec w oddali, znajdujący się na wzgórzu charakterystyczny kamień. Po pokonaniu ok. 250 m docieramy do miejsca między dwoma szkółkami, gdzie skręcamy w lewo, a następnie nieco pod górę w stronę polany. Potem znów kierujemy się w lewo i podążając wzdłuż ogrodzenia szkółki leśnej docieramy do wzgórza. Na jego szczycie, spomiędzy drzew, wyłania się już cel naszej wędrówki – „Olbrzym”, który występował już m.in. na niemieckiej mapie z 1939 r., gdzie oznaczony był jako – „Err Block” (niem. Erratischer Block, pol. eratyk – głaz narzutowy).

Głazami narzutowymi nazywane są duże fragmenty skał przyniesionych w plejstocenie przez lądolody skandynawskie. Wśród nich najliczniejsze  są skały krystaliczne, ale występują też piaskowce, piaskowce kwarcytowe i wapienie reprezentujące skały osadowe. Ostatnie zlodowacenie w Polsce (zwane bałtyckim lub północnopolskim) trwało w okresie od 100 do 10 tys. lat temu oraz objęło obszar obecnych pojezierzy: Mazurskiego, Suwalskiego, Pomorskiego i Wielkopolskiego. Według danych z końca 2014 r., w Polsce istniały 1083 głazy narzutowe, posiadające status „pomnika przyrody nieożywionej”. Najwięcej głazów objętych ochroną znajdowało się w wojew. mazowieckim (195), pomorskim (169), warmińsko-mazurskim (116) i zachodniopomorskim (103) a najmniej w podkarpackim (10), opolskim (12) i łódzkim (13). Niestety, „Olbrzym” z Bargędzina takim pomnikiem przyrody wciąż nie jest.

Największym głazem narzutowym w Polsce jest „Trygław”, znajdujący się  w miejscowości Tychowo (woj. zachodniopomorskie). Jest to granitowy, ciemnoszary, miejscami czarny głaz gnejsowy, złożony z kwarcu, skalenia, łyszczyku i wielu odmian granitów. Jak większość tego typu kamieni, przywędrował do Polski ze Skandynawii najprawdopodobniej podczas zlodowacenia bałtyckiego. To największy w Polsce i jeden z największych głazów narzutowych w Europie. Ma 44 m obwodu, 13,7 m długości, 9,3 m szerokości (3,8 m wysokości nad ziemią i 4 m ukryte pod ziemią) oraz 700 m³ objętości. Waży ok. 2000 ton.

Największym głazem narzutowym Europy jest „Ehalkivi” (Blask słońca) na bałtyckim wybrzeżu Estonii. To granit pegmatytowy o wym.: 16,5 x 14,3 x 7,6 m, obwodzie ok. 50 m i objętości ok. 980 m³. Z kolei największym głazem narzutowym na świecie jest prawdopodobnie głaz „Lewiatan” w Parku Narodowym Mt. Buffalo w Australii (Wiktoria) o wym. 33 x 21 x 12 m !

MD